احداث سیستم مدیریت و تصفیه‌خانه فاضلاب از مهمترین اقدامات زیرساختی در شهرک‌های صنعتی است.
این سیستم زیرساختی در استان‌ها و نواحی که منابع طبیعی بیشتری دارند همچون استان‌های شمالی به لحاظ حفاظت از محیط زیست اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. از این‌رو در ۳سال اخیر اقدامات مطلوبی در این زمینه در شهرک‌های صنعتی انجام شده است مشابه گیلان که به گفته مدیر شهرک‌های صنعتی این استان، در ۳سال اخیر تعداد پروژه‌های احداث تصفیه‌خانه فاضلاب ۲ برابر شده است. توسعه زیرساخت‌ها در شهرک‌های صنعتی از اولویت‌های اصلی و مهم به‌شمار می‌رود که می‌تواند در بخش‌های مختلفی همچون ایجاد معابر و خیابان‌ها، فضای سبز، مبلمان شهری، امکانات رفاهی، ایجاد سیستم مدرن مدیریت فاضلاب، احداث ایستگاه‌های آتش‌نشانی و… قابل بررسی باشد. در این میان احداث یک سیستم مدیریت فاضلاب و تصفیه‌خانه فاضلاب از ضرورت‌هایی است که هر شهرک صنعتی باید داشته باشد دلیل آن نیز به مباحث زیست‌محیطی برمی‌گردد به‌ویژه اینکه ایجاد این سیستم در مناطقی که نزدیک به سکونت انسان است یا فضای سبز و طبیعت بکر و دست‌نخورده‌ای دارد، بیشتر می‌شود. همچون استان‌های شمالی کشور که با وجود گستره فضای سبز، اهمیت وجود و احداث سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب یا مدیریت پساب فاضلاب را دوچندان می‌کند. یکی از این استان‌ها که البته در زمینه ایجاد سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک‌های صنعتی پیشرو بوده، گیلان است. استانی که در محدوده جغرافیایی آن ۳۳ موقعیت و نواحی صنعتی در یک هزار و ۷۰۰ هکتار زمین فعالیت می‌کنند. البته در عمر ۳ ساله دولت یازدهم اقدامات مهمی در زمینه ایجاد سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب انجام شده است.
تخصیص اعتبار مناسب
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت در مجلس دهم شورای اسلامی در این زمینه به صمت گفت: دولت با درنظر گرفتن اهمیت ایجاد سیستم مدیریت فاضلاب اعتبارات مناسبی برای ایجاد و احداث آن در شهرک‌های صنعتی استان گیلان در نظر گرفته است. کوچکی‌نژاد با اشاره به محدودیت‌های زیست‌محیطی در مناطقی شمالی کشور از جمله گیلان گفت: به نظر می‌رسد که اقدامات دولت موثر بوده، هرچند همچنان باید تلاش شود که سیستم مدیریت فاضلاب و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در میان بخش‌های زیرساختی در شهرک‌های صنعتی در اولویت قرار گیرد.
۷ پروژه در ۳ سال
طهمورث لاهوتی‌اشکوری، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان نیز به صمت گفت: شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان از سال ۱۳۷۱ تاکنون فعالیت می‌کنند و تا به امروز ۳۳ موقعیت صنعتی با عنوان شهرک یا ناحیه صنعتی در گیلان وجود دارد. لاهوتی‌اشکوری گفت: تا سال ۱۳۹۲، ۷ تصفیه‌خانه فاضلاب در حال احداث داشتیم که در سال‌های گذشته ساخت‌وساز آنها انجام شده و در حال بهره‌برداری هستند. با توجه به اهمیت بسیار سازمان صنایع کوچک به مباحث زیست‌محیطی در استان‌های شمالی کشور، از سال ۱۳۹۳ برنامه‌ریزی‌هایی برای احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب جدید پیش‌بینی شده و در این راستا اعتبارات ملی درنظر گرفته شد. در این سال با همکاری معاونت فنی سازمان صنایع کوچک مطالعات اولیه مربوط به طراحی و ایجاد این ۷ تصفیه‌خانه فاضلاب در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: در سال ۱۳۹۳، امور مربوط به مناقصه و انتخاب پیمانکار نیز انجام شد. در ابتدای سال ۱۳۹۴، ۳ تصفیه‌خانه را به مناقصه گذاشتیم و عملیات اجرایی آنها نیز شروع شد. در امسال نیز یک تصفیه‌خانه را به مناقصه گذاشتیم و پیمانکار آن نیز انتخاب شده که مربوط به بزرگترین شهرک صنعتی گیلان (سفیدرود رشت) است. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان گفت: در مجموع عملیات اجرایی ۷ تصفیه‌خانه فاضلاب را در بازه زمانی ۳ ساله آغاز کردیم که یک تصفیه‌خانه نیز در هفته دولت امسال به بهره‌برداری رسید. این تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک صنعتی رودسر است. وی تاکید کرد: به عبارتی، از این ۷ تصفیه‌خانه، یک مورد به بهره‌برداری رسیده است و دو تصفیه‌خانه نیز براساس برنامه‌ریزی‌های پیش‌بینی شده تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید که در این صورت تعداد تصفیه‌خانه‌های مورد بهره‌برداری ما افزایش خواهد یافت.
به اندازه ۲۲ سال کار کرده‌ایم
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان با اشاره به ایجاد ۷ تصفیه‌خانه فاضلاب تصریح کرد: در ۳ سال اخیر معادل ۲۲سال تاسیس شرکت شهرک‌های صنعتی در استان گیلان، تصفیه‌خانه فاضلاب احداث و به مجموعه شهرک‌های صنعتی اضافه شده تا جایی که می‌توان گفت تعداد تصفیه‌خانه‌ها ۲ برابر شده است. لاهوتی اشکوری با اشاره به اهمیت احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در گیلان گفت: در این استان جانمایی و قرارگیری شهرک‌های صنعتی در مجاورت روستاها بسیار اهمیت دارد؛ چراکه فاصله شهرک‌های صنعتی با توجه به اقلیم منطقه با رعایت حداقل‌هایی است که ضوابط و استانداردهای محیط‌زیست اعلام کرده است. این استاندارد در حدود ۷۵۰ متر تا یک کیلومتر قرار داده شده که به مناطق مسکونی و روستایی بسیار نزدیک است. از این‌رو تلاش می‌شود که به احداث تصفیه‌خانه فاضلاب بیشتر از سایر پروژه‌های زیرساختی توجه شود.
پروژه نیمه‌تمام نداریم
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان با توجه به تخصیص اعتبارات برای ایجاد سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب گفت: در سال گذشته با توجه به اهمیت این موضوع اعتبارات مناسبی از منابع ملی برای این پروژه تخصیص داده شده. تا جایی که می‌توان گفت گیلان در مقایسه با سایر استان‌ها منابع ملی و اعتبارات بیشتری در این زمینه دریافت کرده است. وی افزود: در سال ۱۳۹۴، حدود ۵میلیارد تومان اعتبار برای ایجاد و احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در گیلان مصوب شد که حدود ۳/۵میلیارد تومان به ما تخصیص داده شده است. بدیهی است از محل منابع داخلی و عمرانی استان نیز اعتبارات لازم برای این موضوع پیش‌بینی شده است. لاهوتی‌اشکوری درباره عملیات اجرایی پروژه‌های تصفیه‌خانه فاضلاب نیز گفت: پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها به زمانبندی تعیین‌شده نزدیک است و عقب‌ماندگی قابل توجهی ندارد. به غیر از شرایط جوی و تغییرات فصلی که در گیلان به وجود می‌آید و ممکن است اندکی کار را با تاخیر مواجه کند. به علاوه اینکه تاکنون بدهی معوق به واحدهای صنعتی نداشتیم. وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی مطلوب پروژه‌های احداث تصفیه‌خانه فاضلاب افزود: پروژه احداث تصفیه‌خانه فاضلاب رضوانشهر، آستانه اشرفیه و فومن بین ۷۰ تا ۹۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد. شهرک صنعتی رودسر به بهره‌برداری کامل رسیده و پروژه احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک صنعتی سفیدرود نیز در دست اجراست.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان تصریح کرد: مجموع پروژه‌های احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شامل فومن، رضوانشهر، آستانه اشرفیه لنگرود، سفیدرود، رودسر و فاز دوم شهرک صنعتی لاهیجان است.
ظرفیت‌های پالایش
لاهوتی‌اشکوری درباره ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه‌های فاضلاب ایجادشده و در حال احداث گفت: ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در حال احداث ۱۵۰ مترمکعب است. ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک صنعتی سفیدرود ۵۰۰ مترمکعب و در شهرک صنعتی رودسر ۱۵۰ مترمکعب است. بقیه تصفیه‌خانه‌های فاضلاب نیز همین مقدار ظرفیت پالایش دارند. همچنین ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در حال بهره‌برداری ۱۰۰ مترمکعب تخمین زده می‌شود. البته ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه فاز نخست لاهیجان ۱۰۶ مترمکعب و لوشان ۵۰۰ مترمکعب برآورد شده است. در مجموع ظرفیت پالایش تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در حال ساخت و بهره‌برداری بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ مترمکعب است. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گیلان درباره مختصات احداث پروژه‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب گفت: همیشه به این صورت نیست که در احداث تصفیه‌خانه‌ها یک روش طراحی شده آماده و پیش‌فرض وجود داشته باشد و در این سال‌ها فقط از آن پیروی شده باشد، بلکه همواره طراحی‌ها بروزرسانی می‌شود. همچنین تلاش می‌شود که در احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هزینه تمام‌شده کمتری درنظر گرفته شود. در مقابل، هزینه راهبری و نگهداری حداقل نیز پیش‌بینی می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت کیفیت این پروژه‌ها بالاتر می‌رود. وی افزود: تصفیه‌خانه‌های فاضلاب که در سال‌های گذشته احداث شده است بدون استثنا جزو تصفیه‌خانه‌های فاضلابی بود که از سازمان حفاظت محیط‌زیست لوح‌تقدیر گرفته است.
به گزارش صمت فاضلاب‌ها و پساب‌ها از مهمترین منابع آلاینده محیط‌زیست به شمار می‌رود و مدیریت اصولی آن گامی موثر در راستای حفاظت و به‌سازی محیط زیست و استفاده پایدار از منابع حیاتی این سرمایه بزرگ است. با افزایش روزافزون صنایع، تصفیه فاضلاب ناشی از این صنایع نیز روزبه‌روز در حال پیشرفت است. از مهمترین صنایع آلوده‌کننده محیط زیست می‌توان به صنایع غذایی (شامل صنایع لبنی، فرآورده‌های گوشتی و… )، فولاد، کاغذ و مقوا، نساجی، شیشه‌سازی و نفت و گاز و پتروشیمی اشاره کرد. اهمیت احداث و ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب به حدی است که امروز شهرک‌های صنعتی و واحدهای صنعتی خارج از این شهرک‌ها ملزم به ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب هستند.
